چگونگی کاشت برنج
کاشت برنج رسم و رسوم خاص خود را دارد و جز جدایی ناپذیر از فرهنگ مردم در شمال ایران و در کشورهایی مانند ژاپن و اندونزی شده است . مراحل کاشت برنج از جوانه دار کردن بذر تا برداشت محصول حدود 4 تا 6 ماه طول می کشد .
آشنایی با مراحل کاشت برنج در شالیزارها
برنج یکی از قدیمی ترین و مشهورترین غذاهای روی کره زمین است تا جاییکه در ژاپن و اندونزی برنج خدای خود را دارد . در شمال ایران نیز کاشت برنج رسم و رسوم خاص خود را داشته و جز جدایی ناپذیری از فرهنگ مردم شده است .
اولین مرحله از مجموعه مراحل کاشت برنج ، مرحله جوانه‌دار کردن بذر برنج است . کشاورزان مقداری بذر از محصول برنج سال قبل خود را در محلی خشک و مناسب و به دور از هرگونه جانور و موش به صورت شلتوک یا خوشه نگهداری می‌کنند . گاهی اوقات بعلت خرابی محصول ، کمی بذر و یا تغییر رقم محصول ، بذر را از نقاط دیگر تهیه می‌نمایند و در سال جدید با انجام عملیات مخصوص ، بذر پارسالی را جوانه‌دار کرده و بذر جوانه‌زده آماده کاشت در زمین (خزانه ) می‌شود .
بذری که به این طریق تهیه شده است در جای خشک و مناسبی نگهداری می‌شود . بطوری که حشرات ، پرندگان و جوندگان مثل موش به آن دسترسی نداشته باشند . استفاده از این بذر در استانهای شمالی کشور از حدود دوم الی پنجم فروردین ماه آغاز می‌گردد .
عملیات جوانه‌دار نمودن بذر برای کاشت برنج :
بذر ذخیره شده در موقع کاشت باید جهت کاشت برنج آماده شود . بسته به میزان بذر در داخل ظرف یا حوضی که در حیاط منزل معمولاً به این منظور تعبیه شده مقداری آب ریخته و سپس در داخل آن نمک می‌ریزند . معمولاً 3 تا 4 کیلوگرم نمک برای 18 لیتر آب مناسب است . در بعضی از مناطق شالیکاران از تخم‌مرغ تازه بعنوان معیار نمک استفاده می‌نمایند . بدین ترتیب غلظت نمک به 08/1 تا 11/1 می‌رسد این غلظت در ارقام مختلف برنج متفاوت است و در ارقام ریشکدار کمتر و در ارقام بدون ریشک بیشتر است . سپس کشاورزان شلتوک‌هایی که از پارسال نگه داشته‌اند را داخل آب و نمک می‌ریزند . بذرهای سبک روی سطح آب می‌آیند و بذرهای سنگین‌تر ته نشین می‌شوند . بذرهای سبک ارزش کاشت ندارند و باید دور ریخته شوند .
بذرهای سنگین‌تر را برای مراحل بعدی با آب شسته و داخل گونی‌های مناسب می‌ریزند و گونی‌ها را داخل آب می‌گذارند و چند روز زمان می‌دهند البته تمامی حجم کیسه را از بذر پر نمی‌نمایند . چون بذور در اثر جذب آب ازدیاد حجم پیدا می‌نمایند و ممکن است کیسه در اثر این عمل پاره شود . در این مدت روزی 2 تا 3 مرتبه به ظرف یا حوض ، آب اضافه می‌کنند زیرا آب بوسیله جذب شدن توسط بذور کاهش می‌یابد و یا ممکن است از کنار و یا کف حوض نشت نماید .
بعد از ۲ یا ۳ روز که گونی‌ها داخل آب قرار داشتند آن‌ها را خارج کرده و بذرهای داخل گونی را روی زمین یا حصیر می‌ریزند و روی آن را با پارچه نمدی می‌پوشانند . از الآن حدود یک هفته طول می‌کشد تا بذرها جوانه زده و آماده کاشت در زمین کشاورزی‌ای به اسم “خزانه” شوند . مدت زمان لازم برای جوانه‌دار شده شدن بذر بسته به دمای محیط از 2 تا 8 روز متفاوت است . هر چه درجه حرارت بیشتر باشد مدتی که بذر می‌تواند جوانه‌دار شود کاهش می‌یابد . حداقل درجه حرارت لازم برای جوانه‌درا شدن بذر 12 درجه سانتی‌گراد و حداکثر 25 درجه سانتی‌گراد است . فرودین‌ماه زمان کاشت برنج است و مرحله جوانه‌دار کردن بذر برنج نیز از اوایل فروردین شروع شده و حدود ده روز زمان می‌برد .
آماده نمودن خزانه برای کاشت برنج
در نقاط مختلف کشور کاشت برنج به دو روش نشایی و مستقیم انجام می‌شود . در اکثر مناطق کشور کاشت برنج به روش نشایی انجام می‌گیرد . در استانهای گیلان و مازندران نیز کشت برنج به طریق نشایی انجام می‌شود .
خزانه قسمت کوچکی از زمین کشاورزی است که بذرهای جوانه‌دار شده را درون آن می‌کارند تا تبدیل به نشاء شوند . از آنجایی که کاشت برنج در ایران عموماً به روش نشائی انجام می‌شود ، کشاورزان از حدود ۶ ماه قبل از عملیات جوانه‌دار کردن بذرها ، یعنی پاییز ، عملیات آماده کردن قطعه زمین کشاورزی موسوم به خزانه را انجام می‌دهند .
زمینی که برای خزانه انتخاب می‌گردد باید در اواخر پاییز به عمق 15 تا 20 سانتی‌متر شخم زده شود و در اواخر زمستان قبل از شروع فصل کشت روی آن مقداری کود دامی کاملاً پوسیده بریزند ، سپس آنرا کاملاً با خاک مخلوط نمایند . سپس مجدداً زمین را شخم زده و تمامی سنگ و کلوخ‌های سطح خاک را جمع‌آوری می‌کنند . سپس مقداری کود ازته (شکری) و مقداری کود فسفره (فسفات آمونیم) به زمین می‌دهند ، پس از انجام این عمل بوسیله ماله یا وسایل دیگر که کاملاً صاف است سطح زمین را هموار و یکنواخت می‌نمایند ، بعداً زمین را به عرض 5/2 تا 3 متر و به طول 5 تا 10 متر مرزبندی می‌نمایند . بدین ترتیب زمین خزانه آماده کاشت بذرهای جوانه‌دار می‌شود . در آخر نیز اطراف خزانه را با جوی آب پوشش می‌دهند تا بتوان درون خزانه آب نگهداری کرد .
مرحله کاشت بذرهای جوانه‌دار برنج در خزانه
مرحله کاشت بذر جوانه‌دار در خزانه از همان اوایل فروردین و بعد از مرحله جوانه‌دار کردن انجام می‌شود . در این مرحله داخل خزانه را با حدود ۳ سانتی‌متر آب پر کرده و بذرهای جوانه‌دار را با دست روی سطح خاک می‌ریزند . می‌توان برای جلوگیری از تابش مستقیم نور خورشید و دور نگه داشتن جوانه‌ها از دید پرندگان روی آن‌ها را با کلش سوخته پوشاند .
همچنین روی سطح خزانه را برای جلوگیری از ورود سرما با نایلون می‌پوشانند و در طول روز قسمتی از آن را باز می‌کنند تا دما متعادل شده و اکسیژن نیز وارد خزانه شود . حدوداً ۲۵ تا ۳۰ روز طول می‌کشد تا نشاء رشد کاملی کرده و برای کاشت در زمین اصلی آماده شود . زمانی می‌گوییم نشاء رشد کافی کرده که حدود ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر قد داشته و ۴ یا ۵ برگ داشته باشند . در مدت رشد نشاءها باید آب داخل خزانه را حداقل روزی یک مرتبه کنترل نمود . همچنین در این مدت می‌توان برای تامین مواد غذایی خزانه از کودهای دامی ، آلی و معدنی نسبت به مساحت خزانه مورد نظر استفاده کرد . کودهای شیمیایی از قبیل اوره و سوپر فسفات هر کدام به میزان 5/2 کیلوگرم در هکتار می‌توان به سطح خزانه افزود . کود فسفره را قبل از کاشت بذر در خزانه به زمین می‌دهند . علفهای هرز خزانه را باید مرتباً وجین کرد و از بین برد . هر روز باید کنترل خزانه بدقت انجام گیرد تا مورد حمله آفاتی از قبیل پرندگان ، مگس خزانه و غیره قرار نگیرند و همچنین عاری از بیماری مختلف باشد . در صورت مشاهده تراکم علفهای هرز و همچنین آفات و بیماریها باید بطور مناسبی سطح خزانه را سمپاشی نمود .
آماده کردن زمین اصلی یا شالیزار برای کاشت برنج
قبل از کاشت برنج در زمین اصلی اقدام به مرمت و بازسازی مرزها و کرت‌ها می‌نمایند . از عملیات دیگری که قبل از کاشت برنج در زمین اصلی انجام می‌گیرد پاک کردن زمین از کاه و کلش و اجسام خارجی دیگر می‌باشد .
شخم شالیزار در دو نوبت انجام می‌گیرد
نوبت اول : در پاییز یا اواخر زمستان و شخم دوم بوسیله تیلر که در بهار انجام می‌گیرد شخم دوم ؛ عمود بر جهت شخم اول انجام می‌گیرد . پس از آن عمل تسطیح و ماله‌کشی که «پیشکاول» نیز نام دارد انجام گرفته و سطح زمین کاملاً هموار می‌گردد . به عمل صاف کردن زمین در بعضی نقاط شمال «لت زدن» نیز می‌گویند . عمل لت زدن باید بدقت انجام گیرد تا سطح زمین کاملاً صاف و یکنواخت گردد و ارتفاع آب در نقاط مختلف سطح زمین یکسان باشد .
مرحله انتقال نشاء از خزانه به زمین اصلی
عمل انتقال نشاء از خزانه به زمین اصلی برای انجام عمل کاشت را نشاء‌کاری می‌نامند . بعد از اینکه بذرها حدود ۲۰ سانتی‌متر رشد نموده و هر بذر ۴ یا ۵ برگ داشت . نشائ باید از زمین خزانه به آرامی و با دست کنده شده و برای کاشت به زمین اصلی برده شوند . برای کندن نشاءها از خزانه باید اول زمین خزانه را آبیاری کرد تا نشاءها به راحتی از خاک جدا شوند و آسیبی به ریشه آن‌ها وارد نشود . نشاءها بدقت و آرامی از داخل خزانه کنده می‌شوند و علفهای هرز آن جدا می‌گردند . از مهمترین علفهای هرزی که در این مرحله در خزانه زیاد دیده می‌شود علف هرز مهم شالیزار به نام سوروف است . که در مراحل اولیه رشد خود بسیار شبیه نشاء‌های برنج بوده و تنها کشاورزان با تجربه می‌توانند آنرا از برنج تشخیص داده و از نشاء جدا نمایند .
مرحله نهایی کاشت برنج، کاشت نشاء در زمین اصلی
نشاءها به صورت چندتایی کاشته شده و تعداد نشاءهایی که کنار هم قرار داده می‌شوند و همچنین فاصله هر دسته از نشاء از دسته‌های اطراف به نوع نشاءها بستگی دارد . در اصل فاصله کاشت نشاءها بسته به نوع برنج متفاوت است . نشاء برنج‌هایی که محصول بیشتری می‌دهند با فاصله بیشتری از هم کاشته می‌شوند .
نشاء کارها ، برنج را در جلوی خود کاشته و بتدریج به عقب حرکت می‌نمایند تا علاوه بر تسریع . در عمل نشاء‌کاری از لگدکوب شدن نشاءها جلوگیری بعمل آید . در هنگام نشاء‌کاری باید در داخل زمین شالیزار به اندازه کافی آب وجود داشته باشد زیرا آب مانع رشد علفهای هرز و کم شدن درجه حرارت می‌شود . همچنین وجود آب بعنوان یک قیم برای نشاء بوده و از خوابیدن نشاءها جلوگیری می‌نماید .
بعد از کاشت باید به زمین شالیزار کود شیمیایی افزود . کودهایی که می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند ، اوره و فسفات آمونیوم (هر کدام به مقدار 100 کیلوگرم در هکتار) می‌باشند .
شرکت شالیکوبی آمل عابدی با 30 سال سابقه بهترین محصولات خود را در اختیارتان می گذارند . برای هماهنگی با چند شماره زیر تماس حاصل فرمایید .
2005 _ 121 _ 0911
3835 _ 312 _ 0911
0346 _ 127 _ 0911